Teknolojinin gelişmesi ile birçok alanda “daha fazlayı daha az ile yapma” durumuna geldik. Sanayide, servis sektöründe ve hatta özel hayatlarımızda gelişen teknolojilerden faydalanıyoruz. Önümüzdeki senelerde teknolojik gelişmeler katlanarak artacak. Teknolojik gelişmeler, önce ekonomik sonra da sırasıyla politik ve sosyal hayatımızı etkileyecek. Öyle ki, önümüzdeki 30 yıl içerisinde, geçmiş 1000 yılda yaşanan değişikliklerden daha çok değişiklik olacak. Söz konusu değişikliklerin en önemli itici gücü ise yapay zeka olacak.

Yapay zekayı, büyük veri kullanarak, düşünce, algı ve aksiyonların makinalar üzerinde modellenmesi olarak tanımlıyoruz. Bir başka deyişle yapay zeka, bilgisayarların çeşitli faaliyetleri “zeki” canlılara benzer şekilde harekete geçirmesi ve karmaşık problemlere insanlar gibi çözüm üretebilmesini sağlayan bilim dalı. Aslında, yapay zeka uzun süredir hayatımızın içerisinde. Google gibi arama motorları ve Apple’ın Siri’si günlük hayatta kullandığımız yapay zeka örnekleri.

Fütüristik öngörüleri ile meşhur Ray Kurzweil’e göre 35 yıl sonraki küçük bilgisayarlar bile tüm insanların toplam zekasından daha “zeki” olacak. IBM, Google, Amazon, Apple, Microsoft, Toyota, Facebook, Tesla ve SalesForce gibi dev teknoloji şirketleri yapay zeka sistemleri geliştirmeye milyarlarca dolar harcıyorlar.

Yapay zekanın hızla gelişmesinin doğuracağı sonuçları daha tam olarak kimse tahmin edemiyor. Kafamızda cevaplayamadığımız çok sayıda soru oluşuyor; Yapay zeka hayatımızda neleri kolaylaştıracak? Hangi işleri insanlar yerine yapay zekalı robotlar yapacak? Yapay zeka işsizliğe mi sebep olacak? Yoksa, Stephen Hawking’in dediği gibi insanlığın sonunu mu getirecek?

Öngörülen Değişiklikler

Yapay zekanın sebep olacağı bir gerçek var; Halen insanlar tarafından yapılan ve öngörülebilir olan işlerin hepsi bilgisayarlar tarafından yapacak. Oxford Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, yapay zekanın gelişmesi ile 15-20 yıl içerisinde Amerika’daki işlerin %50’si yok olacak.

Farklı sektörlerden bazıları hayata geçmiş olan birkaç örnek verelim;

• Sağlık
  • Hastalar semptomlarını telefonun diğer ucundaki yapay zekaya anlatacak, kameralarını kullanarak yapay zekanın görmek istediği yerleri gösterecekler. Yapay zekalı sistem de hastalara bir ağrı kesici almayı önerecek ya da en yakın zamanda bir doktora görünmelerini tavsiye edecek.
  • Yapay zeka tıbbi görüntüleri okuyacak ve yorumlayacak. Böylece doktorların işlerini hızlandıracak ve kolaylaştıracak.
  • Yapay zeka, veriyi kullanarak doktorlara hastalık teşhisinde yardım edecek. Hastada semptomlara yol açan yüzlerce sebep olabilir. En iyi doktorun bile her şeyi hatırlaması mümkün değil.
• Eğitim
  • Öğrenciler dersleri yapay zeka ile yapacaklar. Yapay zeka öğrencileri çok iyi tanıyabilecek, öğrenme durumlarını takip edecek, öğrencilere uygun hızda ve konularda ilerleyecekler. Eğitim gerçek anlamda kişiselleştirilecek.
• Finans
  • Borsacılar, hisse senedi alım–satım gibi finansal yatırım kararlarını yapay zekaya devredecekler.
  • Bankalarda (ve benzer sektörlerde) arka ofis çalışanlarının işlerini robotlar yapacak. Bugün Bloomberg firması, halka açık firmaların finansal raporlarını robotlara yazdırıyor.
• Ulaşım
  • Sürücüsüz (yapay zeka ile çalışan) otomobiller ile kamyon, otobüs, minibüs, dolmuş şoförlerine ihtiyaç kalmayacak. Türkiye’de en az 4 milyon kamyon ve tır şoförü mevcut.
• Eğlence
  • Seyahat acentaları gibi araştırma ve seçenek sunmaya dayalı servis sektörleri yok olacak. Bu tür işleri yapay zeka yapacak.
• Diğer
  • Garsonluk, ofis yöneticiliği, temizlikçilik, araştırmacılık gibi meslekler yapay zeka tarafından yapılacak. Örneğin, toplantılarımızı yapay zeka da dinleyecek ve işimize yarayabilecek bilgileri, internette yaptığı araştırmalar ile önümüze koyacak.

Öngörülen Değişikliklerin Doğuracağı Sonuçlar

Yukarıda belirttiğim değişikliklerin sonucunda işsizlik artacağı için, yapay zeka birçok kişide korku ve tedirginlik yaratıyor. Ancak yapay zekanın doğurduğu sonuçlar insanlar için kısa vadede olumsuz olarak algılansa da, uzun vadede durum tam tersi.

Dünya’da belirli işler kaybolurken, yeni işlerin hayatımıza girmesi yeni bir olgu değil. Amerika’daki benzin istasyonları buna güzel bir örnek. 1960’larda Amerika’daki benzin istasyonlarının tamamında insanlar çalışırken, 1980’lerin sonunda istasyonların %80’i, bugün ise neredeyse tamamı self-servis. İlk etapta benzin istasyonlarında çalışan insanlar işlerini kaybetmiş olsalar dahi, otomasyonun gelmesi ile beraber birçok yeni ve daha iyi iş imkanı yaratıldı. Benzin istasyonları self-servise geçtikçe, istasyonlardaki yakıt dağıtıcı makinaları yapan firmaların sayısı arttı, söz konusu firmaların sayısı arttıkça bu firmalarda işe alım ihtiyacı arttı. Ayrıca, benzin istasyonunda personel masrafı azalan istasyon sahipleri istasyonlarına marketler açtılar, burada işe alım ihtiyacı oluştu. Sonuç olarak benzin istasyonlarında çalışan insanlar işsiz kaldı, ancak kaybettikleri işler yerine yeni ve daha iyi iş imkanları doğdu.

100 yıl önce yaptığımız işler ve öne çıkan meslekler 50 yıl öncekiler ile aynı değil. Aynı şekilde 50 yıl önce yaptığımız işler de bugünküler ile aynı değil. Hiçbirimizin anneannesi veya dedesi Arama Motoru Optimizasyonu Uzmanı, Veri Analisti gibi mesleklere sahip değildi. Ancak günümüzde bunlar önemli ve kazancı iyi olan meslekler.

Sonuç olarak yapay zekanın gelişmesi ile yepyeni meslekler doğacak ve yapay zeka insanların kendilerine uygun işleri bulmalarını kolaylaştıracak. Bu yeni işler öngörülürlüğü az, rutin olmayan işler olacak. Kimse sizi “çok şey biliyor” diye işe almayacak. Bilginin önemi azalırken, bilgiyi uygulama kabiliyetinin önemi artacak.

Yapay zekanın doğurabileceği bir başka sonuç insanların çalışmasına daha az ihtiyaç olması olabilir. Böyle bir durumda sorun politik olacak. Artan gelirin insanlar arasında, hatta ülkeler arasında paylaştırılması gerekecek. Belki de işi olmayanlara garantili gelir dağıtılacak…

Sonuçta, yapay zekanın doğuracağı bazı sonuçları bugünden bilmemiz mümkün değil. Ancak emin olduğumuz bir konu var: Yapay zeka hâlâ çaresini bulamadığımız birçok problemi çözmemize yardımcı olacak, söz konusu süreçleri hızlandıracak. Yapay zeka ile beraber çalışarak kanseri, Parkinson hastalığını, küresel ısınmayı, fakirliği yenecek, her konuda daha bilinçli karar verecek, savaşları engelleyebileceğiz. Yapay zeka önümüzdeki 30 yıl içerisinde yaşayacağımız değişimlerin en önemli itici gücü olacak.